Patient Zero hay Bệnh nhân số 0 là một thuật ngữ thường được sử dụng trong y khoa để chỉ những ca nhiễm bệnh đầu tiên mỗi khi xuất hiện dịch bệnh mới. Trong lịch sử y khoa, có vô số trường hợp bệnh nhân như vậy, song đối với những đại dịch khủng khiếp, các Patient Zero thậm chí còn được nhớ đến với tiếng xấu “người gieo mầm bệnh”.
Bắt nguồn từ một lỗi dịch thuật
Ít ai biết rằng thuật ngữ thú vị này lại ra đời vì một lỗi dịch thuật trong hồ sơ bệnh nhân của Gaetan Dugas – tiếp viên Canada gốc Pháp và cũng là bệnh nhân HIV đầu tiên tại Bắc Mỹ. Số 0 trong Patient 0 thực chất là chữ O, viết tắt cho cụm từ “Out of California”, chú thích rằng bệnh nhân đã rời khỏi California trước khi dịch bệnh bùng phát.
Tuy nhiên, trước sự bùng phát khủng khiếp của loại bệnh hoàn toàn mới, Gaetan Dugas đã nghiễm nhiên trở thành thủ phạm gây bệnh. Vào thời gian đầu, HIV có tên gọi là GRID (Gay Related Immune Deficiency – hội chứng suy giảm miễn dịch ở người đồng tính) và những người bị mắc virus này đều bị cách ly và đối xử “không bằng thú vật”.
Từ trường hợp của Gaetan Dugas, nền y học thế giới bắt đầu có thêm một thuật ngữ cũng như khái niệm mới: Bệnh nhân số 0 hay Patient Zero.
Những Bệnh nhân số 0 nổi tiếng trong lịch sử
Mary Mallon – Bệnh nhân số 0 “siêu lây nhiễm và siêu ủ bệnh”
Mary Mallon hay Mary thương hàn là trường hợp bệnh nhân số 0 nổi tiếng nhất trong lịch sử. Người phụ nữ này sinh ra ở Ireland và làm giúp việc cho một gia đình giàu có ở New York vào khoảng những năm 1900. Mary vốn rất khỏe mạnh, tuy nhiên một ngày nọ cả gia đình người chủ của bà bỗng nhiên mắc bệnh sốt thương hàn nguy hiểm do vi khuẩn Salmonella typhi gây ra. Chẳng những thế, hàng loạt các gia đình khác từng ăn thức ăn do Mallon chuẩn bị cũng rơi vào tình trạng tương tự.
Sau đó, nữ bệnh nhân số 0 này đã bị cách ly 26 năm, trong thời gian này bà cố gắng kiện bộ y tế New York nhưng thất bại. Mary Mallon trở thành ca bệnh “siêu nhiễm và siêu ủ” nguy hiểm vì mang tác nhân gây bệnh dù không có triệu chứng.
Liu Jianlun – Đại dịch SARS
Khi đại dịch SARS bùng phát, bác sĩ Liu Jianlun (64 tuổi) ở Quảng Đông, Trung Quốc, đã bị xem là người phát tán chính virus bệnh ra khắp thế giới. Liu Jianlun đã trực tiếp tham gia điều trị cho một nông dân bị nhiễm bệnh ở Quảng Đông và bị lây bệnh. Sau đó, bác sĩ Liu đã nghỉ lại tại khác sạn Metropole, Hong Kong. Ông đã truyền virut cho ít nhất 16 khách ở cùng tầng.
Những người khác ở cùng tầng của Liu đã đi đến nhiều quốc gia trên khắp thế giới trong khi mang theo mầm bệnh. Trong 4 tháng kế tiếp, đã có khoảng 4000 người mắc SARS và 550 trường hợp tử vong.
Edgar Hernadez – Dịch cúm lợn
Edgar Hernandez là bệnh nhi 5 tuổi mắc cúm lợn đầu tiên trên thế giới khi đại dịch này bùng phát vào năm 2009 ở Mexico. May mắn là Edgar đã được điều trị kịp thời và sống khỏe mạnh cho đến giờ.
Emile – Dịch Ebola
Đại dịch Ebola năm 2014 là một cơn ác mộng kinh hoàng ở Đông Phi với tốc độ lây lan từ người sang người cực nhanh chóng. Bệnh nhân số 0 của dịch bệnh này là cậu bé 2 tuổi Emile Ouamouno đến từ làng Meliandou ở phía nam Guinea. Cậu nhập viện vào tháng 12 năm 2013 vứi hàng loạt triệu chứng nghiêm trọng và qua đời sau 4 ngày. Trong vòng 1 tháng sau đó, bà, mẹ và chị gái 3 tuổi của Emile cũng qua đời với các triệu chứng tương tự.
