Năm 2003, một con dê núi Pyrenean ibex trong “dự án tái sinh” được sinh ra ở Tây Ban Nha, nhưng nó chỉ sống được 10 phút. Mặc dù có tuổi thọ ngắn, loài động vật có vú nhỏ này thể hiện một bước đột phá khoa học lớn.
Pyrenean ibex là một giống dê núi được gọi là bucardo, hoặc dê núi Pyrenees, từng là một loài động vật phổ biến ở vùng núi Pyrenees bình dị, giáp biên giới Pháp và Tây Ban Nha. Mặc dù là loài đặc hữu của khu vực, nhưng cũng chính vì vẻ ngoài đặc biệt với cặp sừng lớn xoăn tít mà loài dê này đã trở thành mục tiêu săn lùng của nhiều thợ săn châu Âu. Trong nửa sau của thế kỷ 20, những gì phổ biến nhất nhìn thấy loài dê này là các mẫu vật được gắn trên tường thay vì đi lang thang trên các sườn đồi.
Bucardo, là một trong bốn phân loài của dê núi Iberia, một loài đặc hữu của bán đảo Iberia. Loài dê núi này từng phổ biến ở dãy núi Cantabrica, miền nam nước Pháp và miền bắc Pyrenees.
Vào những năm 1980, nhận thấy loài động vật này đang trên đà tuyệt chủng, nhiều tổ chức bảo vệ động vật đã tiến hành nhân giống và bảo tồn loài động vật này nhưng có lẽ điều này đã quá muộn. Đến năm 1997, chỉ còn lại một Pyrenean ibex trên hành tinh của chúng ta. Các nhân viên kiểm lâm tìm thấy nó vào năm 13 tuổi khi đang nằm dưới gốc cây đổ ở một vùng hẻo lánh của Vườn quốc gia Ordesa vào tháng 1 năm 2000 và đặt tên cho nó là Celia.
Con dê núi Pyrenean ibex cuối cùng, Celia, được gây mê để lấy mẫu tế bào
Alberto Fernández-Arias, một bác sĩ thú y về động vật hoang dã trước đây đã nghiên cứu quá trình sinh sản của loài dê ở Tây Ban Nha, đã tìm cách lấy được một mẫu tế bào từ tai và hai bên sườn của nó trước khi loài dê núi này bị tuyệt chủng. Các mẫu sau đó được mang đến phòng thí nghiệm và nuôi cấy, sau đó được tiếp xúc với bảo vệ đông lạnh sâu.
Tuy nhiên, vào thời điểm các tế bào được nuôi cấy, việc nhân bản vô tính động vật có vú là một điều bất khả thi. Nhưng sau khi con cừu Dolly được nhân bản thành công, và làm thay đổi nhận thức của giới khoa học, số phận của chú dê núi này cũng theo đó mà thay đổi.
Sử dụng chuyên môn và kỹ thuật của Alberto để nhân bản cừu Dolly, một nhóm các nhà khoa học Pháp và Tây Ban Nha do Jose Folch dẫn đầu đã bắt đầu thử nghiệm với các tế bào của Celia. Họ chiết xuất hạt nhân từ chúng và tiêm chúng vào trứng dê đã được làm trống vật chất di truyền. Sau đó, những quả trứng được cấy vào con lai giữa một con dê núi Tây Ban Nha và một con dê nhà – có tổng cộng 57 phôi được cấy thành công. Tuy nhiên, chỉ có 7 con lai có thai và 6 con trong số đó bị sẩy thai, chỉ để lại 1 con duy nhất có thai và có khả năng sinh nở.
Con dê núi Pyrenean ibex đầu tiên và duy nhất được tái sinh, nhưng nó chỉ sống được 10 phút sau khi sinh.
Vào ngày 30 tháng 7 năm 2003, một con dê núi Pyrenean ibex cái được sinh ra. Đây là lần đầu tiên trong lịch sử loài người có thể mang một loài động vật đã tuyệt chủng trở lại. Tuy nhiên, khoảnh khắc này rất ngắn ngủi.
“Ngay khi cầm con vật trên tay, tôi biết nó đang suy hô hấp. Chúng tôi đã chuẩn bị oxy và thuốc đặc trị, nhưng nó không thở được. Trong bảy, 10 phút nữa, nó đã chết”. Alberto nói.
Sau thất bại này, dự án tái sinh dê núi Pyrenean ibex vẫn được tiếp tục, nhưng kết quả của việc tái sinh này mãi đến năm 2009 mới được công bố với giới khoa học quốc tế. Tuy nhiên, đến thời điểm này, tiền của dự án cũng đã cạn kiệt và dự án buộc phải đóng cửa. Và loài dê núi Pyrenean ibex lại chính thức tuyệt chủng, khiến chúng trở thành loài động vật đầu tiên và duy nhất trên hành tinh của chúng ta tuyệt chủng hai lần.
Pyrenean ibex là loài có bộ lông thay đổi theo mùa. Vào mùa hè, bộ lông của nó ngắn lại, vào mùa đông nó dài hơn và dày hơn. Tuy nhiên, lông cổ của chúng luôn dài dù mùa đông hay mùa hè. Con đực và con cái có thể được phân biệt bởi sự khác biệt về màu sắc, lông và sừng. Con đực có màu nâu xám nhạt trong suốt mùa hè, và có thêm một mảng đen ở một số bộ phận của cơ thể như bờm, chân trước và trán. Vào mùa đông, những con đực sẽ chuyển từ màu nâu xám sang màu xám xỉn, và ở những nơi từng là màu đen sẽ trở nên xỉn màu và nhạt dần. Tuy nhiên, nai cái có thể bị nhầm với nai vì bộ lông của nó có màu nâu trong suốt mùa hè. Không giống như con đực, con cái của loài này hoàn toàn không có các mảng màu đen.
Tài liệu tham khảo: Earthlymission; IFLScience; ZME
